Ylli i Shkrimtarit

Para se të shkruaj këtë libër, kam lexuar disa libra biografikë për shkrimtarë të njohur, duke filluar nga librat e famshëm të Stefan Cvajgut për disa shkrimtarë e deri te librat e shkrimtarëve bashkëkohorë. Jam ndalur veçanërisht te librat për Franc Kafkën, pasi është bërë një krahasim mes Kadaresë dhe Kafkës. Kur dikush që ka jetuar nën diktaturën komuniste shikon dramën shpirtërore që ka kaluar një shkrimtar si Kafka, nuk mund të mos buzëqeshësh dhe të mendosh se njerëz si Kafka duhet të kenë qenë në kushte shumë më të lehta. Për shoqërinë austro-hungareze në të cilën jetoi Kafka, kemi përshkrimin e bërë nga një mjeshtër si Stefan Cvajg në kujtimet e tij, i cili flet me nostalgji për atmosferën e lirisë intelektuale që ekzistonte atje. Shteti Çekosllovak i pas Luftës së Parë Botërore, ku Kafka jetoi në vitet e fundit të jetës së tij, kishte edhe më shumë liri. Kafka shkroi për njeriun që ishte nën gishtin e madh të forcave despotike totalitare, pa përjetuar despotizëm dhe totalitarizëm. Çfarë lloj shkrimtari do të kishte qenë Franc Kafka nëse do të kishte jetuar në një diktaturë komuniste? Nuk është e vështirë t'i përgjigjesh kësaj pyetjeje. Një shkrimtar i Franc Kafkës nuk do të kishte ekzistuar nën një regjim të tillë. Sikur Franc Kafka të kishte jetuar nën një diktaturë si ajo e Enver Hoxhës, do të kishte bërë vetëvrasje para se të mbushte 20 vjeç. Kështu ai nuk do të kishte lënë pas një vepër letrare që do ta bënte të dallohej si shkrimtar. Franc Kafka i përkiste atij lloji të njerëzve që janë në gjendje të përshkruajnë ferrin me imagjinatën e tyre, por që nuk janë në gjendje ta përballojnë atë personalisht. Në këtë pikë, Franc Kafka është i ngjashëm me Dante Alighierin. Kafka dhe një shkrimtar që ka përjetuar diktaturën komuniste janë dy qenie njerëzore që i përkasin planetëve të ndryshëm. Është një gjë të ulesh në tavolinën e punës dhe të imagjinosh aspektet infernale të jetës dhe shoqërisë në marrëdhëniet e njerëzve me shtetin, dhe një gjë krejtësisht tjetër të jetosh në një shoqëri që është ndërtuar qëllimisht bazuar në një projekt të ferrit nga një. regjimi i cili ka ndërtuar shtetin ferr. I pari është rasti i Kafkës dhe i dyti është ai i Kadaresë. Në rastin e dytë, nuk është e nevojshme të përpiqeni shumë të imagjinoni ferrin, sepse ferri është gjumi juaj i përditshëm. Dhe edhe nëse do të kesh disa privilegje në këtë shoqëri skëterrë, përsëri do të ishe thjesht një person i privilegjuar në ferr.