Armiku I Popullit

“Armiku i Popullit”, i shkruar më 1883 – në një mot me kryeveprën e Nietzsche – s “Kështu foli Zarathustra”, është drama e tij sociale m'e bukur dhe m'e fortë.... Subjekti i saj me pak fjalë. është ky: Doktor Stokmani zbulon që uja e banjave, që shërben si mjek, ka mikrobe sëmundjesh që shkaktojnë nga shkaku që ndodhin nëpër tokën e molepsur nga ndyrësia e fabrikave.
Proponon, në interesin e shëndetit, që qëndron të vendosen nëpër toka të pastra... kapitalistët e mëdhenj, që kontrollojnë stabilimentin e banjave thermale, refuzojnë t'i heqin ata vetëm harxhet, dhe kështu barra e kanë bërë publikun të binte përgjithërisht. mi kurrizin e pronarëve të veçantë dhe të popullit të qytetit...
Doktor Stokmani, dyke luftë kapitalizmin, duket si social kapitalizmi: dyke besuar që shpëtoi i popullit do të vinjë nga një pakicë e zgjedhur, nga një aristokraci intelektuale, dhe jo nga shumica e verbër dhe shpirt – robe, duket si oligarkisë anti – demokratik; dyke të gjitha partitë politike dhe shtetet e përgjithshme si një shtypës i lirive dhe të përparimit, duket si individualist dhe anarkist; dyke besuar që idealet njerëzore duhen adaptuar, ndrruar e përsëritur, duket si evolucionist anti – dogmatik; dyke besuar që reformat duhen bërë me forcën e me pahir dhe jo me predikim e ëmbëlsi, duket si tiranik dhe anti – kristianik; dyke u për të mirën e përgjithshme të përgjithshme, për të cilat sakrifikon çdo interes të veçantë, duket si altruist thellërisht i krijuar; dyke besuar që shpëtimi i njerëzve do të vinjë nga një profet si ay vetë, nga një kryetrim e sipër – njeri si ay i Nietzsche – s, duket si mesianist mistik...