Kujtime E Nje Firmetari

Libri i firmës së Deklaratës së Pavarsisë Hajredin bej Cakrani me titullin “Kujtimet e një firme” është botimi më i ri që ka ardhur në duart e lexuesve të apasionuar të ngjarjeve historike. Të shkruar nga dëshmitarët historikë të shumë ngjarjeve, si ajo e Pavarësisë por jo vetëm, për një lexues në një mënyrë si nuk e kemi parë.
Hajredin bej Cakrani, një përfaqësues i denjë i aristokracisë shqiptare, nuk është thjesht një dëshmitar i ngjarjeve më të rëndësishme të historisë 500-vjeçare të Shqipërisë, por si një aktiv në zgjimin e ndërgjegjes kombëtare dhe mëvetësisë nga Perandoria Otomane, ai është në mënyrë. realiste janë të mëdha të të gjithë atyre të lirë që kërkojnë një Shqipëri të, të pavarur dhe natyrisht më të mirë.
Si rrallëkush nga dyert e bejlerëve, Hajredin bej Cakrani kishte qenë se mëvetësia nuk ishte thjesht një çështje politike, por në fillim të parë edhe iluminimi i viteve prapambetur shqiptare të kohës dhe diturisë së brezit të ri. Së bashku me mua të vëllanë, një tjetër figurë mjaft interesante por ende pak e njohur, Bektash bej Cakranin, ata hapën një shkollë të tillë para një shqip duke financuar jo vetëm për ngritjen e saj, por edhe për një mësues.
Në historiografinë e tejet të varfër shqiptare të fillimshekullit të XX ka përmendur dëshmi, interesante dhe personale X mbi punën që sollën Pavarësinë.
Megjithatë, nga Kimeta që duhet thënë se janë në një moshë të kaluar, një sërë këndvështrimesh, ndryshe nga ata që jemi mësuar të shohin figurat kryesore shtetformuese shqiptare, sa origjinale aq edhe kritike, duke sjellë dimensione krejt të tjera për disa prej emrave më të njohur shqiptarë.
I mprehtë, therës dhe shpesh me një toskërishte plot ngjyra, Hajredin bej Cakrane versionin e paparashikuar të disa ngjarjeve që kanë të bëjnë me jetën e XIX si Lidhjen e Prizrenit, apo të periudhës së shekullit XX e atij të kryengritjeve të para e pas. Pavarësisë. Ai si pjesmarrës spjegon në detajet e arsyeve të qeverisë së Vlorës, periudhën e Princ Vidit, rrebelimin e Haxhi-Qamilistëve, Luftën e Parë Botërore, Kongresin e Lushnjës, Luftën e Vlorës, apo dhe ngritjen meteorike të Zogut.
Kujtimi i Hajredin Bej Cakranit duhen lexuar në kontekstin kohor dhe si një dëshmi autentike e përfaqësuesve të një familjeje të madhe ari-stokrate, opozita e lartë e Portës së Lartë dhe që ka kontribuar shumë për Shqipërinë.
I panjohur më parë dhe i ka mbetur në harresë, me këto Kujtime të lëna në dorëshkrim duket se Hajredin bej Cakrani, një nga firmëtarët më të spikatur të Pavarësisë, kërkon të flasë nga thellësia e historisë për të kujtuar historinë jo gjithmonë duket nga fitimtarët. .
Auron Tare