Amerikani I Qete

“Amerikani i Qetë” është një nga veprat më të njohura të Graham Grin. Ai është shkruar në mesin e 50-të dhe është shkruar në shqip vetëm këto vitet e fundit. Ngjarjet në Vietnam, në kulmin e konfliktit me ish kolonizatorët francezë, përpara amerikane. Romani ka tre personazhe kryesore. Fouleri një reporter anglez, lufta cinik dhe ngulët për të qenë asnjë këmbëanës, Pailli (amerikani i qetë), një xhentëllmen i vërtetë për një njeri politik naiv dhe pa përvojë dhe Fongu, fillimisht e dashura e Foulerit e më pas Paillit. I gjithë romani vërtitet rreth disa personave dhe personazheve të tjerë janë më shumë të përmbledhura në mozaikut. Në vija të përgjithshme “Amerikani i qetë” është një roman rreth një konflikti të dashuror dhe një konflikti politik. Një formulë kjo që ka shpesh. Këto pista janë aq të ndërthurura me njëra tjetër saqë është e vështirë të dallosh se kush dominon për shembull Fouleri e përdor të qenit të asnjërit në luftë jo vetëm si kredo politike por edhe si një mekanizëm mbrojtës ndaj emocionale që i ka dhënë. Përveç kësaj ai është reporter lufte dhe bie, ngrihet e merr frymë me të. Në një plan më individual, Fouleri është njeriu që e ndjen realitetin në kockë e që thellë dëshiron t'i iki atij. Hapat e tij të bëjnë të pavendosur dhe pa entuziazëm. Përballë gjithë kësaj ai ka zgjedhur të jetë cinik, ekstremisht cinik, aq sa cinizmi i tij rrjedh ujë sivarë në çdo faqe të romanit. Nga ana tjetër, Pailli është njeriu i mirë që me entuziazmin dhe mirësinë e tij naive bën keq. Përderisa ai njeriun e njeriut e bën atë të mospërfshirë, Fongu nga ana tjetër është njeriu natyral. Ajo shpesh duket sikur nuk ekziston, sikur është thjesht për të marrë frymë e për të shtyrë ditët. Kërkesat e saj janë thjesht dhe ajo kënaqet me pak. Mirëpo në fakt ajo është njeriu që bën atë që i vjen natyrshëm, që nuk i arratiset realitetit. Grin mbështetet shumë tek dialogu dhe shkëmbimet inteligjente të batutave. “Amerikani i qetë” është një libër për pamundësinë e mospërfshirjes. Grin mendon se në luftë herët a vonë je i detyruar të mbash një qëndrim. E nuk ke si të mos mendosh se edhe në jetë nuk është gjë.