Qendresa E Fundit E Turqve: Tragjedia Historike Mbi Bosfor

Një ligjëratë e mbajtur në Universitetin e Londrës më 24 janar ,1913 nën kryesinë e nderuar të Sër Hubert Jerningham, KCMG ( Komandant Kalorës i Shën Mikelit dhe Shën Gjergjit ). Ajo vjen për lexuesin në dy gjuhe, në atë shqipe dhe angleze.
Në të përshkrimet historike mbi Bosfor në fillimin e shekullit të XX-të , dhe hidhet dritë mbi sfidat me të cilat përballen Perandoria Osmane në atë periudhë, me një pasqyrim kronologjik të precipitimit të ngjarjeve që kanë të bëjnë me një analizë të tillë. dhe të jashtëm në kontekstin e raporteve. Ndër të tjera ajo trajton reformat e shkaktuara në atë periudhë, që nga revolucioni i vitit 1908 shtetarët osmanë të gjitha partive pajtoheshin rreth një pike parimore : se Perandoria osmane nuk mund të ketë më pa reformë serioze, duke qenë të vetmet që kanë të bëjnë me mendimin e tyre. që kishin të bënin me metodat dhe personat,divergjenca kjo që, është e vërtëtë,seriozisht do të kontribuojë për katastrofën përfundime. Ngjarjet e përgjakshme të luftrave ballkanike - përshkruhen të detajuara masakrat më të rënda të kryera ndaj muslimanëve të dëshmuar nga Gjenerali Baumann i cili e vizitoi vetë skenën e kësaj mizorie. Më pas interpreten që kishte humbur vetëm Maqedoninë dhe Shqipërinë. Dobësia e turqve në Maqedoni dhe Shqipëri dihej botërisht.Por ajo që e habiti çdokënd , ishte gjithçka me të cilën Aleatët Ballkanikë ia arritën t'i pushtonin aq shpejt këto dy krahina. Roli i Britanisë së Madhe – Marrëveshja britanike me Rusinë,e diktuar nga frika nga Gjermania,ishte nga kryesoret kryesore të tragjedisë turke. Ky liberth nxjerr ne pah nje analize mjaft interesante te zhvillimeve historike te asaj periudhe nuk ka vetem vlera njohese historike. Por në aspektin kërkimor, synon ten a risjelle të sintetizuara dëshmi nga e kaluara për të themeluar faktet që mbrojnë apo hedhin poshtë ne studimet historike të periudhës së lartëpërmendur.