Jete E Stuhishme

Libri ‘‘Jetë e Stuhishme’’ zhvillohet në një ambient të përshkruar me kujdes nga Margarita Stoja. Zgjuarsia e Klarisës me origjinë shqiptare e cila në vetën e parë trajton gjithë zhvillimin e ngjarjes, tregon se ka ditur ti adaptohet mrekullisht shoqërisë italiane. Madje shpirtërisht ajo qëndron më lart nga fisi egoist i Roza Budinës. Është gjë e rrallë dhe po aq e admirueshme kur njeriu di ti adaptohet një kulture të re, duke ruajtur në themel të paprekura parimet morale, njerëzore, të zgjedhura, falë edukatës së marrë në familjen e vet. Kur është në gjendje ti ballafaqojë e filtrojë principet etike, për të ndërtuar një vetvete akoma më të mirë. Shumica e emigrantëve të ardhur nga gjithë bota shkon në vendet e Civilizimit Evropian pa pasur aftësinë vetëndriçuese, për të ndryshuar. Për fat të keq mbetet e njëjtë e me sy përjetësisht të mbyllura. Është diçka fatale që pa e kuptuar kalon edhe te brezat pasardhës.
Si konkluzion antropologjik rreth romanit ‘‘Jetë e Stuhishme’’, mund të thuhet se midis gjithë personazheve të romanit dallon Klarisa e cila i ka shërbyer me besnikëri, dashuri e mirësi të veçantë Rozës. Është diçka që e ka bërë pa interes. Do të isha i fundit në këtë botë të pohoja se mirësia gjendet në shtresat e varfra, siç nuk do të mbështesja mendimin për skajin tjetër: shtresat e pasura. Shkrimet e para filozofike në botë me origjinë nga Greqia e Lashtë, që qëndrojnë edhe sot e kësaj dite në themel të Civilizimit Perëndimor, historikisht duke u bërë shkak për zhvillimin e tij, patën dy avantazhe të mëdha. E para sepse u shkruan nga individë me të vërtetë gjenialë dhe e dyta sepse analiza filozofike nuk i drejtohej athinasit, spartanasit, mirmidonasit, kretanit, banorit të Azisë së Vogël apo tebanit, por Njeriut në përgjithësi. Teoritë false dhe të fantaksura rreth racave të zgjedhura e me yll në ballë përkrahen vetëm nga propagandat vëllavrasëse apo njerëzit fare të cekët e të sipërfaqshëm të kësaj Bote. Njeriu është ai që është: me origjinë nga xhungla dhe me prejardhje prej asnjë lloj Parajse Tokësore. Ndryshimi i tij, në rrugën e gjatë mijëvjeçare, nga kopeja primitive në shoqërinë e individualizmit të përgjegjshëm evropian, vjen vetëm nga një lloj retine e bukur në sy, cilësi e individëve të veçantë, që dinë me mençuri të ndajnë të mirën nga e keqja.
Këtë linjë ndjek edhe shkrimtarja Margarita Stoja, duke i lejuar vetes vetëm në fund, me një rresht të vetëm, të ngrejë lart heroinën me tipare të bukura njerëzore, Klarisën e veçantë, me origjinë nga Shqipëria.
*Robert Martiko, shkrimtar