Ditet E Lakuriqeve Te Nates

Ky është romani i tretë i autorit Namik Dokle, si pjesë e një trilogjie, le të themi, mbi kompleksitetin jetësor të banorëve të Gorës.
Në të njëjtin stil të shtrirë të rrëfimit, ashtu si te “Vajzat e mjegullës” dhe “Lulet e skajbo”, vijon edhe shumëdimensionale e jetës së fshatit në Gorë, dhe fshatit shqiptar në përgjithësi, në periudhën e diktaturës.
Fabula këtu është pika: Partia, që monitoron deri në qelizë jetën e gjithkujt, dërgon në fshatin e vogël kufitar të Bukojnës, një profesor mikrobiolog, për të gjetur rastet e vdekjeve dhe të të mësuarit “tërbim” te të rinjtë e rriten, ende. të pamartuar. Mikrobiologu, që duhet të hulumtojë gjithçka, do të shohin nga njerëzit që raportojnë Postën e Kufirit dhe të strukturave drejtuese të Partisë në qendër.
Heshtja e frikshme mes banorëve për të artikuluar dyshime, e pengon profesorin shkencor të njohur më shpejt të vërtetën. Laboratori i tij nuk është thjesht shkencor, por sidomos njerëzor. Dhe kur objekt i studimit është qenia njerëzore, natyrisht nuk është diçka.
Në roman shpalosen njerëz me frikërat e tyre, mundësitë dhe pamundësia e tyre. E sidomos me këtë të fundit, e cila i çon shpesh në depersonalizim. Depersonalizimi më i madh është shndërruar që i bëri ai sistem disa njerëzve duke u kthyer në informator, shpesh rastesh të hamendësuara apo të keqinterpretuara.
Në çdo hap që hedhin personazhet e romanit, profesori, ndihmësmjekja, mjeku, apo edhe të tjerët, kudo ndeshen direk apo indirekt me ushtarët e kufirit. Posta e Kufirit ka autoritet suprem të kontrollit të jetës në fshat - madje edhe të dashurisë. Subjekti shtillet rreth një fabule mbresëlënëse: sëmundja që po merr jetën e të rinjve është nuk është “tërbim” i ardhur nga njerëzit që mund t'i arrijnë shkenca. Ajo vjen nga ndalimi që u bën ushtarët e kufirit (me urdhër nga lart), që të rinjtë të mos kenë asnjë mundësi të bëjnë dashuri me njëri-tjetrin. Në fshatin mbizotëron një shtetrrethim i frikshëm mbi ndjesinë dhe kujdesin shpirtëror dhe fiziologjik. Unë mbijetojnë “tërbimit” vetëm ata që mund t'u përvidhen ushtarëve të postës së një skeme të mirëmenduar të gjetur.
Në këtë roman, ashtu si edhe në dy paraardhësit e tij, autori Dokle e përdorur fjalorin e pasur të zonës; legjendat dhe mitet janë përsëri pjesë e pjesës së rrëfenjës së autorit: mjekësia, profecitë, demagogjia, censura kontrolli i egër ushtarak, izolimi i pashpirt që u bëhet njerëz aty, e sidomos ndjesive më ekzistenciale, atyre të dashurisë, bashkëjetojnë në të gjitha faqet e tyre. romanit dhe lexuesi, faqe pas faqeje, ngelet i ngërthyer në të papriturat që servir realiteti letrar, që duket se vjen nga një realitet i jetës ose i historisë në gjeografi dhe kohë. Mesazhi fundor i romanit është i qartë: “I vetmi tërbim në këtë fshat është ndalimi i dashurisë”.