Tenenmbule

Ndoshta do t? ishte m? mir? q? prezantimin me k?t? lib?r ta b?nte Sargoni, ai q? vesh rrobat e shkrimtarit n? brend?sin? e k?saj historie, q? n? thelb p?rmban veçantin? e p?rs?ritjes. P?rs?ritjes s? koh?s q? ekziston vet?m kur duam ta masim dhe p?rs?ritjes s? karaktereve q? sado t? p?sojn? transformim estetik nuk mund t? dalin jasht? konceptit q? p?rfaq?sojn?. T? riprodhuar, karakteret, jetojn? n? çdo koh? si nocione, p?r t? rishprehur rrug?timin gjithnj? t? fund?m. Kthehen n? mite, n? legjenda, por jan? t? vetmit q? me natyr?n e tyre specifike t? diktuar nga gjith?sia, nuk ndryshojn?. Dhe rrobat e shkrimtarit, e asaj q? p?rfaq?son nocioni i t? riprodhuarit t? fakteve, po p?rpiqem ti vesh, e si her? e par? me p?rmasa ndoshta jo fizikisht adapte, m? ringjallin emocionin e paraqitjes. Jan? veshje e r?nd?sishme, por n? jet?n e sotme ku n? qend?r ?sht? konsumi i shpejt?, nuk duken m? aq cool sa mund t? dukeshin n? vitet kur let?rsia ishte mediumi i vet?m me t? cilin çdokush mund t? p?rjetonte njeriun brenda vetes.
Gjithsesi edhe n? periudh?n n? t? cil?n jetojm?, nevoja p?r shkrimtarin ?sht? ende ekzistente, pavar?sisht ndryshimeve t? formave q? jan? p?rshtatur me koh?n . Ashtu si Sargoni, q? p?rpiqet t? tregoj? nj? histori q? ?sht? duke ndodhur, dhe do t? kthehet n? nj? histori q? ka ndodhur, por mund t? jet? edhe nj? histori q? do t? rindodh?, apo do t? ndodh? p?r her? t? par? p?r ata q? vijn? pas fshirjes s? historis?. Pik?risht Sargoni, figura at?sore e Enheduan?s, ajo q? mbahet si poetja e par?. Dokumentimi i par? i nj? shkrimi letrar artistik q? n? thelb ka gjithnj? historin?. Sepse n? fund t? fundit t? gjitha jan? histori. Imagjinare apo reale, vijn? brenda limitit t? fakteve. Goj?dh?na, legjenda, fabula, pasazhe biblike, kan? n? thelb gjithnj? dukurin? e nj? morali, q? mbetet gjithnj? i mbivendosur mbi kokat tona, si i veçuar nga ne. Nj? udh?zim nga nj? lart?si q? ne nuk mund ta arrijm? fizikisht dhe na mbetet ta prekim vet?m me sy. Me nj? shqis? q? riprodhon energjin? e pafund?sis? kur ka d?shir?n e mir? ta k?rkoj? at?. Ta shoh?!
Jo m? kot n? k?t? histori jan? risjell? n? jet? figura t? larmishme mitologjike dhe historike q? kan? formuar personazhe t? reja, por kan? riprodhuar kontekstin q? karakterizon tipologjin? e p?rs?ritur t? njeriut, t? ndar? n? individ? q? krijojn? divident? dhe brenda tyre devijant?. E t?ra ndahet n? pafund?si, deri n? mosmarrveshje, kur prej k?saj t? fundit ka nisur e gjitha. Nj? telash fillestar q? riprodhon t? t?r?n dhe n? rrotullimin e ciklit rikthehet po n? t? nj?jt?n pik?, duke u kthyer s?rish n? telash. Nj? telash i lindur nga natyra dhe i rikthyer n? pik?n fillestare n?p?rmjet njer?zve t? udh?zuar nga natyra, e tyre, sado e veçuar qoft?. Larmia karakteriale sillet si nj? form? thjesht e ndryshueshme estetikisht p?r t’u lidhur n? nj? synim. Por ç’ndodh kur ndarja b?het edhe n? synim? Çfar? sistemi nd?rtohet n? nj? bashk?si kur synimet p?rplasen mes tyre n? rrug? t? padukshme?
Ky lib?r sjell pik?risht p?rplasjen e dy bot?ve q? jetojn? n? t? nj?jt?n sip?rafqe. Qyteti i diktuar nga rregulla strikt?, dhe Periferia e larmishme n? ngjyra dhe dukuri q? e ka kthyer kaosin n? nj? sistem vlerash strikt. N? nj?r?n liria ?sht? e kusht?zuar, n? tjetr?n liria ?sht? e vet?ngopur aq sa nuk i b?het m? t? l?viz? nga vendi. Dhe si t? ndar? n? rrethet e tyre vicioze, nuk i shtrin? synimet e tyre n? pafund?sin? e relativitetit. Elementi q? do t? v?r? n? l?vizje k?to bot?kuptime t? ndara gjeografikisht ngjitur njera-tjetr?s, ?sht? Rinor Andini. Emigranti! Si Andini, nj? legjend? folklorike shqiptare q? n? thelb ka mbrojtjen e familjes, si rrethi i par? i hallk?s s? zinxhirit t? pafund?m t? relativitetit. Rrug?timi i personazhit kryesor, p?r t? njohur veten e tij n? gjith? rolet e krijuara automatikisht nga mbivendosja e rregullave t? bashk?sive dhe atyre natyrore, do t? risjell? esenc?n e kuptimit t? jet?s n? pik?n q? vet?m vet? mund t’i japim kuptim.
Rinori lind n? nj? regjim diktatorial t? veçant? nga format e ndryshme q? jemi njohur historikisht, ku n? qend?r kan? patur diktatorin njer?zor i cili ka luajtur rolin e Zotit, dhe ajo q? ai do t? k?rkoj? ?sht? pik?risht figura mistike e drejtuesit suprem. Ai q? n?p?rmjet t? p?rshtaturve do t? mundosoj? mbar?vajtjen e diktatit t? tij, dhe t? jetoj? jet?n e qet? si v?zhgues kalimtar i hera-hersh?m. Me diktatur?n vendi yn? ?sht? i njohur. Disa e adhurojn? ende, disa e urrejn?, disa mundohen t? gjejn? balanc?n midis pikave pozitive dhe atyre negative, por sot t? gjith? nuk e pranojn? m? figur?n despotike t? njeriut q? imiton Zotin, dhe prodhojn? konspiracione t? pafundme p?r krijesa m? t? fuqishme se njeriu q? manovrojn? me thjesht?si jet?n. Krijojn? luft?ra dhe kontrollojn? paqen, shpikin nj? sistem vler?simi dhe e korrigjojn? sipas interesit. T? gjith? n? aq sa e lejon faza evolutive p?rkat?se, e largojn? nga vetja figur?n diktuese duke i veshur petkun e mistikes.
Jeta n? diktatur? duke qen? ende m? e limituar se vet? tipologjit? e njeriut, ?sht? e thjesht? p?r t’u interpretuar, madje p?r disa edhe pa e jetuar fare, siç do t? b?nte George Orwell n? imagjinat?n e tij vet?m pasi pati lexuar disa teza futuriste mbi ato q? do t? ishin parimet e shteteve t? kthyera n? sisteme diktatoriale. Por ky lib?r sjell nj? diktatur? moderne, t? bazuar mbi monopolizmin ekonomik t? nj? njeriu rrumbullak t? plot?suar brenda natyr?s njer?zore. Teneni, biznesmeni q? ka shtrir? prodhimin e tij n? çdo cep t? Qytetit, aq sa dhe vet? Qyteti i limituar mban mbiemrin e tij. Tenenmbule! Me qytetar? t? kthyer n? qenie mekanike q? jetojn? detyrimet me lirin? e p?rgjumur, dhe enden si somnambul, duke kryer çdo gj? t? dh?n?. Asgj? p?r t? riprodhuar. Paradoksalisht, personazhi i Rinor Andinit, i cili ?sht? fryma e çdokujt p?r t? hulumtuar n? m?nyr? q? t’i jap? p?rgjigje pyetjeve t? pafundme, em?rohet p?r t? punuar n? departamentin e censur?s, dhe nga p?rplasja e dy kund?rtive nis historia q? kthehet n? nj? p?rrall? mistike adult?sh. Nga ato me fund me shije njeriu, sado mistikja t? shoq?roj? aventur?n.