Mesi

Personazh i këtij romani është Lufta II Botërore. Ajo sundon, shkrihet mes bëmash, paracakton sjelljet e personazheve. Megjithatë ka një që duket si “rrapi i fshatit”. Ky është Thimjo Loli. Ikën e vjen faqeve të librit, diku humbet e diku rishfaqet, por ai aty mbetet: ose i pranishëm, ose i nënkuptuar. Është një kapedan grek i minoritetit në zonën e Vurgut të Sarandës. I ngjan një cungu me rrënjët ngulura thellë tokës ku ka lindur dhe është rritur. Por koha e Luftës dhe ndryshimeve të mëdha që ndodhin po e shkul atë rrënjë dhe po e degdis s’dihet se ku. Ai merr udhën deteve, si Odisea qëmoti, për t’u kthyer në Itakën e tij pas luftërave të gjata në Trojë. Por Korfuzi ku po shkon nuk është tamam Itaka e tij, është dheu dhe ishulli përballë që e lag po ai ujë, një karakoll i vjetër kujtese i atdheut, Greqisë. Itaka e tij janë toka dhe fshatrat ku ai ka lindur, ku është rritur, ku ish bërë kapedan e mbrojtës i saj. Itaka qe krahina e Vurgut. Prej saj po largohej me sytë e kthyer pas dhe detin në mes. Kish ngarkuar një ëndërr mbi shpinë, “Autonominë e Vorio-Epirit”. Ëndërr që i ishte bërë zhgjëndërr. Askush nuk e donte më atë ëndërr, të gjithë e kishin braktisur: një palë me sloganin e vëllazërimit të popujve e vendeve, ku kufiri midis tyre do të zhdukej (komunistët këndej e andej kufirit, pra “festet e kuqe”) dhe një palë me sloganin e krijimit të një shteti me dy vende, dy atdhe, federatës greko-shqiptare (pushtuesit italianë e gjermanë, Balli Kombëtar dhe “festet e zeza” të nacionalizmi grek). Në mes tyre ishte Thimjo Loli, kapedani që dukej sikur vinte nga zgafella e historisë. Dëshira, ëndrra dhe projekti i tij ishte një dështim, një ëndërr për shumë grekë, shpesh e keqpërdorur nga politika. Gjithsesi një ëndërr. Dhe ëndrrat, përveç ankthit, e mbajnë shpresën ndezur. Dhe, ndoshta, shpresa fle më shumë jo aq te mitologjia apo antropologjia e Thimjo Lolit, por tek ajo prirje kozmopolitiste e të ardhmes kur jo “toka”, “atdheu”, “miti’, “historia” janë qendra, por NJERIU si qenie, instinkti dhe ontologjia e tij për të jetuar në paqe, i sigurt dhe bri TJETRIT. Kjo, me sa duket, është BASHKËSIA më e madhe që sjell qytetërimi i sotëm.